Belangrijkste financiële mutaties

Het voordelig resultaat van € 8,25 mln. in deze Narap is een optelsom van diverse voor- en nadelen.
Hoog over zien we enkele voorname oorzaken die resulteren in financiële afwijkingen. We ontvangen extra incidentele middelen van onze medeoverheden die we, als gevolg van benodigde voorbereidingstijd in relatie tot beschikbare capaciteit, niet tijdig meer kunnen besteden. Door deze extra middelen hoeven we minder kort kasgeld en langlopende leningen aan te trekken, wat weer resulteert in dalende rentelasten. Daarnaast hadden we de gevolgen van de nieuwe CAO in onze begroting hoger ingeschat dan de daadwerkelijk vastgestelde CAO, daarop houden we nu incidenteel geld over. Ook houden we over op de BUIG (bijstandsuitkeringen), omdat het Rijk op basis van een objectief verdeelmodel een inschatting maakt van het aantal uitkeringen in Zaanstad. De ontwikkeling van het aantal uitkeringen in Zaanstad is gunstiger dan berekend in het model.
Daartegenover zien we een overschrijding op ons ambtelijk capaciteitsbudget. Gedurende het jaar zijn er nieuwe taken en projecten bijgekomen. Voor de uitvoering daarvan is extra inzet van personeel nodig. Dat is voor een groot deel gefinancierd door inzet van exploitatiebudget en ontvangen subsidies. Er resteert een overschrijding die hoofdzakelijk wordt verklaard door opvang van ziekte en vacatures. Deze overschrijding is toegerekend aan de diverse programma’s en wordt nader verklaard in de paragraaf Bedrijfsvoering.
De meicirculaire en de septembercirculaire hebben per saldo een bijna neutraal effect op onze begroting. De meicirculaire was € 10,3 mln. nadelig en de septembercirculaire € 10,2 mln. voordelig.

De mutaties worden onderstaand verder toegelicht. In de programma's en in de bijlagen treft u een verdere detaillering aan.

Toelichting op hoofdlijnen mutaties Narap 2025

Voordelen

1. Septembercirculaire Gemeentefonds (€ 10,24 mln.)
   De netto inkomsten uit het Gemeentefonds waren in de septembercirculaire hoger. Dit is hoofdzakelijk het gevolg van compensatie voor incidentele tekorten op Jeugd in 2023 en 2024 en aanpassing van de maatstaven. De raad is hierover geïnformeerd via een afzonderlijke raadsinformatiebrief 9691212.

2. Ontwikkelingen BUIG (€ 4,06 mln.)
   Er is een financieel voordeel in het BUIG-budget. Het Rijk maakt op basis van een objectief verdeelmodel een inschatting van het aantal uitkeringen in Zaanstad. De ontwikkeling van het aantal uitkeringen in Zaanstad is gunstiger dan dit model en ook gunstiger dan gemiddeld genomen in andere gemeenten. Hierdoor houden we geld over.

3. Financieel effect CAO gemeenten (€ 3,12 mln.)
   De lasten van de nieuwe CAO voor gemeenten vallen voor Zaanstad lager uit. Het werkelijk vastgestelde percentage loonstijging is lager dan was geraamd in de begroting. Daarnaast is de nieuwe CAO op 1 april ingegaan, terwijl in de begroting was geanticipeerd op 1 januari.

4. Renteontwikkelingen (Treasury) (€ 1,51 mln.)
   Als gevolg van hogere Rijksbedragen en lagere investeringen hoeft er minder geld te worden aangetrokken. Hierdoor ontstaat een voordeel op de rentelasten.
   
5. Opbrengsten zwerfafval (€ 1,30 mln.)
   In de Staatscourant (nummer 18866-2025) is de vergoeding gepubliceerd die producenten van kunststofproducten voor eenmalig gebruik verplicht moeten afdragen voor kosten van overheidsorganisaties. Dit betreft de jaren 2023 tot en met 2025. Dit leidt tot een voordeel voor Zaanstad.

6. Ontwikkelingen Participatie (€ 0,92 mln.)
   Een deel van de betaalde BTW aan Werkom kan worden teruggevorderd van de Belastingdienst. Daarnaast hebben we via de septembercirculaire extra middelen ontvangen voor Participatie, waarmee we de budgetten hebben geactualiseerd. Een deel van de ontvangen middelen is niet nodig, omdat de budgetten voor Participatie al grotendeels reëel waren geraamd in de begroting. Hierdoor kan een deel van de in de septembercirculaire ontvangen integratie-uitkering vrijvallen ten gunste van de algemene middelen.

7. Bijdrage Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland (€ 0,67 mln.)
   De bijdrage aan de Veiligheidsregio Zaanstreek Waterland valt lager uit. Dit komt hoofdzakelijk doordat de werkelijke indexatie lager is dan geraamd in de begroting. Daarnaast vallen de lasten voor het onderhoud en de exploitatie van de Zaanse kazernes lager uit.

8. Opbrengsten wegen en nutswerkzaamheden (€ 0,55 mln.)
   Nutsbedrijven zijn bezig met het aanleggen van glasvezel in Zaanstad. Hiervoor betalen zij een degeneratievergoeding aan de gemeente. Met deze inkomsten was nog geen rekening gehouden in de begroting. Dit leidt tot een incidenteel voordeel.

9. Personeel en Organisatie (€ 0,51 mln.)
   Er ontstaat een voordeel op de opleidingskosten. Dit heeft drie incidentele oorzaken:

• Een deel van de opleidingskosten is direct op de afdelingen geboekt (en leidt daar -deels- tot overschrijdingen).
• Een groot opleidingstraject heeft vertraging opgelopen.
• Een aantal opleidingen is betaald uit ontvangen subsidiegelden.

10. Opbrengsten bestuurlijke boetes (huisvestingsverordening) (€ 0,49 mln.)
    De handhaving op de naleving van de huisvestingsverordening is geïntensiveerd. Dit heeft geleid tot hogere baten vanuit bestuurlijk opgelegde boetes.

11. Bijstelling Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) (€ 0,47 mln.)
    Bij Individuele verstrekkingen is de groei lager dan verwacht. Ook bij Beschermd Wonen zien we een lagere groei en zijn de kosten per cliënt gedaald. Bij Aanvullend Openbaar Vervoer is strikter toegezien op het juiste gebruik ervan, waardoor minder ritten zijn gemaakt. Hierdoor ontstaat een voordeel.

12. Vrijval onderhoudsbudget Jeugd- en Wijkteams (€ 0,29 mln.)
    Zaanstad is verantwoordelijk voor de huisvesting van jeugd- en wijkteams. In de loop van het jaar is een meerjarig onderhoudsplan opgesteld, waardoor het structurele onderhoudsbudget niet volledig is ingezet. Hierdoor ontstaat een voordeel.

13. Deelnemersbijdrage omgevingsdienst NZKG (€ 0,29 mln.)
    Door het positieve resultaat van de Omgevingsdienst over het jaar 2024 is de deelnemersbijdrage voor het jaar 2025 lager vastgesteld.

14. Bijstelling Verzekeringslasten (€ 0,28 mln.)
    Als gevolg van een gunstige aanbesteding ontstaat een voordeel op de verzekeringslasten.

15. Overige relatief kleine afwijkingen
    Op de diverse programma’s ontstaat een aantal relatief kleine verschillen, die per saldo een voordeel opleveren van € 2,47 mln.

Nadelen

16. Meicirculaire Gemeentefonds (€ 10,32 mln.)
    De netto inkomsten uit het Gemeentefonds waren in de meicirculaire lager. Dit was hoofdzakelijk het gevolg van de nog niet toegekende compensatie voor incidentele tekorten op Jeugd in 2023 en 2024 en loon- en prijsbijstelling. De raad is hierover geïnformeerd via een afzonderlijke raadsinformatiebrief 9452576.

17. Capaciteitskosten ambtelijke organisatie (€ 4,64 mln.)
    Er ontstaat een nadeel op het capaciteitsbudget van de ambtelijke organisatie. Voor een nadere toelichting daarop verwijzen wij u naar de paragraaf Bedrijfsvoering van deze Narap.

18. Onderuitputting jaarrekeningresultaat (€ 0,80 mln.)
    Op grond van de analyse van de Jaarrekeningen 2019 tot en met 2023 was een voordeel begroot binnen het hoofdstuk Financiën, onderdeel Belastingen. Dit verwachte voordeel wordt niet gerealiseerd. Dit leidt tot een nadeel van € 0,80 mln.

19. Juridische kosten en stadsadvocaat (€ 0,70 mln.)
    Beroepszaken worden steeds ingewikkelder, tot en met procedures bij de Raad van State. Dit heeft geleid tot een hogere inzet van de stadsadvocaat op geschillen binnen de opgaven Verstedelijking (stedelijke ontwikkeling) en Veiligheid (daadkrachtig optreden en aanpak ondermijning). Dit leidt tot een nadeel.

20. Verwerking MPG 25.2 jaarschijf 2025 (€ 0,60 mln.)
    In het MPG 25.2 is aangegeven dat de onttrekking aan de reserve Infrastructurele werken en de reserve Gebiedsoverstijgende besteding doorschuift van 2025 naar 2030. Dit leidt tot een nadeel in 2025.

21. Ontwikkelingen armoede (€ 0,55 mln.)
    De budgetten voor armoede zijn geactualiseerd. Het blijkt dat meer inwoners gebruik hebben gemaakt van de regeling studietoelagen. Daarnaast hebben we de verstrekking van de Meedoen-regeling in eigen beheer genomen vanwege het faillissement van Groupcard. Hierdoor ontstaat een nadeel.

22. Leges Omgevingswet (€ 0,50 mln.)
    Als gevolg van vertraging in de doorlooptijd van enkele grote projecten zijn de baten uit leges Omgevingsvergunningen lager.

23. Beweegbare bruggen (€ 0,50 mln.)
    Er vindt een overschrijding plaats op het exploitatiebudget voor beweegbare bruggen. Dit is het gevolg van afrekeningen over 2024, meerwerk in het kader van veiligheid en een structureel tekort op het exploitatiebudget. Dit structureel tekort is opgelost in de Begroting 2026.

24. Dotatie voorziening verlofsparen (€ 0,30 mln.)
    Er wordt extra gedoteerd aan de voorziening verlofsparen. Dit vloeit voort uit hogere uurtarieven als gevolg van de CAO-stijging en groei van de organisatie.