Paragraaf Bedrijfsvoering

Deze paragraaf gaat over de ontwikkelingen binnen het capaciteitsbudget, de inhuur (kosten en percentages) en personele kengetallen. De rapportage laat afwijkingen zien ten opzichte van de Voorjaarsnota 2025.

Werking van het capaciteitsbudget
Het capaciteitsbudget bestaat uit drie onderdelen:

1. het salarisbudget personeel
2. inhuurbudget bij ziekte en vacatures en
3. inhuurbudget voor overige inhuur

Dit zijn communicerende vaten. Dit betekent dat we salarisbudget mogen omzetten naar inhuurbudget en andersom. Daarbij is het uitgangspunt dat het totaal niet hoger wordt. We mogen het totaal alleen ophogen met andere budgetten, bijvoorbeeld rijksbijdragen, subsidies en materiële exploitatiebudgetten.

Een budgethouder verdeelt zijn capaciteitsbudget over de drie genoemde onderdelen. Het uitgangspunt is dat vast werk wordt uitgevoerd door medewerkers die in dienst zijn bij Zaanstad. Om verschillende redenen kan de budgethouder kiezen voor externe inhuur. Bijvoorbeeld wanneer het werk tijdelijk is, bij ziekte of wanneer er sprake is van tijdelijke financiële middelen.

Bedragen x € 1.000

Bedragen x € 1.000

*) Netto capaciteitsbudget = totaal capaciteitsbudget - additionele dekking.

Toelichting capaciteitsbudget en additionele dekking
De stijging van de salariskosten personeel en inhuur bedraagt € 15,5 mln. (€ 4,5 mln. + € 11,0 mln.). Voor € 11,3 mln. is additionele dekking beschikbaar (zie onderstaande tabel). Er is een nadeel op het capaciteitsbudget van € 4,2 mln.

Toelichting op vrijval CAO Raming

Voor het jaar 2025 was voor de CAO stijging een bedrag van € 6,2 mln. gereserveerd. Op 6 juni is de CAO definitief gemaakt. De definitieve CAO resulteerde in een benodigd bedrag van € 3,1 mln. Het restant van € 3,1 mln. valt vrij ten gunste van de algemene middelen en levert een incidenteel voordeel op.
De stijging van € 4,2 mln. op het capaciteitsbudget en het incidentele voordeel op de CAO raming (€ 3,1 mln.) resulteren in een bedrag van € 1,1 mln., waarvoor geen dekking is. Hiervoor wordt een beroep gedaan op de algemene middelen.

Onderstaand wordt een verklaring gegeven van de grootste verschillen binnen het capaciteitsbudget.

Nadelen

Ruimtelijke keten
Binnen de ruimtelijke keten (opgave Verstedelijking) is sprake van een overschrijding van capaciteitskosten, doordat meer personeel, waaronder vakspecialisten, nodig is voor ontwikkel- en woningbouwprojecten, het groter aantal aanvragen omgevingsvergunningen en stijging van wettelijke taken op het gebied van toezicht op de bouw. Mede door krapte op de arbeidsmarkt en ziekte wordt capaciteit ingehuurd (zie ook onder ‘Inhuur’).

Veiligheidsdomein
Ook binnen het veiligheidsdomein (opgave Veiligheid) is sprake van een overschrijding van capaciteitskosten. Dit wordt veroorzaakt door vervanging wegens ziekte en flexibele inhuur (zie ook onder ‘Inhuur’), hogere lasten voor onregelmatigheidstoeslag en wachtdiensten en een toename van wettelijke taken op het gebied van toezicht op de bouw (zie ook ‘Ruimtelijke keten’).

Inhuur

• Inhuur bij vacatures

Wanneer er sprake is van vacatureruimte, is hiervoor financiële dekking beschikbaar. Het lukt echter niet altijd om vacatures tijdig of succesvol in te vullen. In die gevallen wordt gekozen voor tijdelijke inhuur om de continuïteit van het werk (wettelijke taken) te waarborgen. Omdat inhuur doorgaans duurder is dan reguliere bezetting, leidt dit regelmatig tot overschrijding van het capaciteitsbudget.

• Inhuur bij ziekte

In principe wordt er niet ingehuurd ter vervanging van ziekte. Uitzonderingen worden gemaakt wanneer wettelijke taken in het geding komen, de werkdruk voor aanwezige medewerkers onacceptabel toeneemt, of bij langdurig en hoog ziekteverzuim. In deze situaties kan tijdelijke inhuur noodzakelijk zijn om verdere uitval te voorkomen en de uitvoering van wettelijke taken te garanderen. Omdat hiervoor geen structurele dekking beschikbaar is, leidt dit tot aanzienlijke overschrijding van het capaciteitsbudget.

Voordelen:

Uitkeringen
De capaciteitskosten voor het verstrekken van uitkeringen zijn lager dan begroot, doordat er minder uitkeringen worden verstrekt dan waar in de begroting vanuit was gegaan. Hierdoor is minder personeel nodig voor het verstrekken van uitkeringen.

Kengetallen capaciteitsbudget, percentage inhuur en personeel

*) Aantal inwoners per 1 januari 2024 (prognose): 161.969, per 1 januari 2025 (prognose): 164.101

Toelichting kengetal capaciteit
De stijging van het capaciteitsbudget per inwoner wordt veroorzaakt door de toename van de kosten van inhuur.

*) Aantal inwoners per 1 januari 2024 (prognose): 161.969, per 1 januari 2025 (prognose): 164.101

Toelichting op kengetallen personeel

Bezetting (aantal daadwerkelijke medewerkers omgerekend naar fte (36 uur)): +60 fte.

Ten opzichte van de voorjaarsnota is de bezetting per saldo gestegen met ca. 60 fte:

• Bij de opgave Samen werken aan Zaanstad is bij de voorjaarsnota formatie toegevoegd bij afdeling Burgerzaken. Hierop zijn medewerkers aangenomen. Daarnaast zijn er extra applicatiebeheerders aangetrokken in verband met de implementatie van een nieuw financieel systeem.

• Bij de opgave Veiligheid is het Programmabureau PACT Zaandam Oost in de ambtelijke organisatie geplaatst. Ook zijn BIBOB-taken uitgebreid, waarvoor personeel is aangenomen.

• Bij de opgave Verstedelijking is bij de voorjaarsnota formatie toegevoegd aan afdeling Bouw RO. Daar zijn medewerkers op aangenomen. Verder zijn ook tijdelijke middelen ingezet ten behoeve van capaciteitsuitbreiding.

• Bij de opgave Kansengelijkheid zijn er op het gebied van leerplicht preventieve taken bijgekomen. Hiervoor zijn extra medewerkers aangenomen.

• Door de organisatie heen, dus ook op verschillende opgaves, is inhuur omgezet in vast personeel. Voor een deel heeft dit te maken met de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA).

Overige ontwikkelingen op het gebied van personeel

Op 6 juni 2025 heeft de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) de cao Gemeenten definitief gemaakt. De nieuwe cao geldt van 1 april 2025 tot en met 31 maart 2027. De belangrijkste nieuwe afspraken zijn: De salarisschalen gaan omhoog op 1 april 2025 met 2% en op 1 oktober 2025 met 1,85%. De thuiswerkvergoeding gaat per 1 oktober 2025 omhoog naar € 2,40 netto per dag. (De aanvullende internetvergoeding blijft € 0,85). De Toelage Onregelmatige Dienst (ORT) voor medewerkers met een onregelmatig werkrooster wordt per 1 oktober 2025 verhoogd als volgt: op zaterdagen een verhoging van 40% naar 75% en op zon- en feestdagen een verhoging van 65% naar 100%.

Verder gaan per 1 oktober 2025 de volgende inclusieve cao afspraken in:

• Gendertransitieverlof - De medewerker die in gendertransitie is of gaat, krijgt transitieverlof. Het transitieverlof is maximaal 24 weken in een periode van 10 jaar. De medewerker stemt de spreiding van het gendertransitieverlof af met de werkgever. In de cao staan daarvoor een aantal kaders. Bijvoorbeeld 8 weken voor de gewenste startdatum melden en de duur van de opname verlof.
• Ouderschapsverlof voor meerlingen - De cao sluit daarmee beter aan bij de Wet arbeid en zorg (Wazo). In de Wazo geldt bij twee- of meerlingen het recht op onbetaald ouderschapsverlof per kind en een Wazo-uitkering per kind.
• Werken op feestdagen - In de cao wordt nu zoveel mogelijk rekening gehouden met religieuze feestdagen voor de werktijden van de medewerker. Dit artikel wordt uitgebreid naar feest- en herdenkingsdagen die te maken hebben met bijvoorbeeld culturele achtergrond, nationaliteit en levensovertuiging.

Apparaatslasten
Zoals eerder aangegeven, is het nadeel op het capaciteitsbudget € 1,1 mln. Dit bedrag bestaat uit een incidenteel voordeel op de nieuwe CAO (€ 3,1 mln.) en nadelen op capaciteit (€ 4,2 mln.).

Via de kostenverdeling van de afdelingsbudgetten hebben we een bedrag van € 12,3 mln. toegerekend aan de programma’s (het saldo van de lasten € 18,4 mln. en de baten € 6,1 mln.). De baten betreffen rijksbijdragen en urentoerekening aan projecten over de producten. Dit bedrag bestaat voor € 3,1 mln. uit het effect van de nieuwe CAO. Aangezien hiervoor een stelpost was opgenomen van € 6,2 mln., ontstaat hier een incidenteel voordeel van € 3,1 mln.

Er is verder voor € 5,1 mln. dekking gevonden. Dit bestaat uit de inzet van materiële budgetten
(€ 4 mln.), inzet van bestemmingsreserves (€ 0,5 mln.) en de inzet van de stelpost overhead
(€ 0,6 mln.). Onder aan de streep resteert een tekort van € 1,1 mln.

Het bedrag van de kostenverdeling komt als volgt tot uitdrukking op de programma’s:

(Bedragen x € 1.000)

 
*  De lasten bij opgave Samen werken aan Zaanstad is inclusief de vrijval gemeente brede capaciteitsmiddelen (€ 0,4 mln.). Hiernaast is € 1,2 mln. rechtstreeks toegerekend voor overheadfuncties aan programma 7. Het restant wordt verklaard door overige personeelslasten.
** De dekking bij opgave Financiën is inclusief het voordeel nieuwe CAO (€ 3,1 mln.)